Wedy

Wedy, Weda - z sanskrytu वेद Veda, "wiedza"; podobieństwo tych słów wynika ze wspólnego, indoeuropejskiego pochodzenia sanskrytu i języka polskiego. Wedy to święte księgi, Biblia hinduizmu, najstarsza grupa religijnych tekstów sanskryckich, które stanowiły całość ówczesnej wiedzy człowieka o świecie ludzi i bogów; antologia tekstów z różnych okresów, o różnej tematyce, budowie i przeznaczeniu. Wedy to teksty z grupy śruti ("objawienie", dosłownie "to, co usłyszane"), czyli prawda o świecie, która istniała od zawsze; nie była tworem ludzkim, lecz jedynie została objawiona ryszim - wieszczom-poetom. Pierwsza osoba, która otrzymała tą wiedzę to Brahma, pierwsza stworzona żywa istota w naszym wszechświecie. Brahma z kolei udzielił jej swoim synom i uczniom w nieskażonej postaci, tak jak początkowo otrzymał ją od emanacji Wisznu, Garbhodakaśaji. Wisznu otrzymał wedę od Boga Rudra, a sam Rudra od Iśwara. Iśwara otrzymał Wedę od Sadaśiva, a ten od Paraśiwa, który przyjął Wedę od Maheśwara Śiwa - Najwyższego Boga. Weda jest na pewno starsza niż początki historii Aryan (Ariów) w Indii, czyli 2000-1800 p.e.ch.

Najstarsze i najświętsze księgi to cztery sanhity (zbiory), które służyły jako "mszały" w obrzędzie ofiary wedyjskiej (śrauta, jadźńa):

Rygweda - "wiedza hymnów pochwalnych" (ryć) - 1028 hymnów ułożonych w dziesięć mandali
Jadźurweda - "wiedza formuł ofiarnych" (jadźus)
Samaweda - "wiedza śpiewów ofiarnych" (saman)
Atharwaweda - "wiedza zaklęć magicznych" - zbiór formuł magicznych, zaklęć i egzorcyzmów najpóźniej włączony do kanonu.

Poszczególne sanhity przypisano kapłanom biorącym udział w odprawianiu ofiary wedyjskiej:

Hotar - recytował hymny Rygwedy, głosząc chwałę bogów i zapraszając ich do udziału w ofierze.
Udgatar ("kantor") - śpiewał teksty Samawedy.
Adhwarju (wykonywał wszelkie czynności manualne związane z obrzędem) - recytował półgłosem formuły Jadźurwedy.
Brahman (główny kapłan, który czuwał nad poprawnością wszelkich czynności związanych z ofiarą) - miał recytować w myślach zaklęcia Atharwawedy, chroniąc w ten sposób uczestników przed niebezpiecznymi skutkami potencjalnych uchybień w obrządku.

Z każdą sanhitą wiążą się młodsze teksty: brahmany, aranyaki i upaniszady. Czasem mianem "Weda" określa całą taką grupę tekstów.