Yab-yum

Yab-yum, Yabyum, w spolszczeniu Jab-jum, w języku tybetańskim dosłownie "ojciec-matka" – symbol często używany w buddyjskiej sztuce krajów himalajskich: Indii, Tybetu, Nepalu i Bhutanu. Przedstawia parę bóstw w miłosnym uścisku, najczęściej siedzących w pozycji lotosu - postać męska jest symbolem karuṇā (współczucia) i upāya-kauśalya (prawidłowej praktyki), zaś postać kobieca symbolizuje mądrość (prajñā).

Symbol yab-yum w buddyzmie tybetańskim odnosi się do tantrycznej idei zjednoczenia pierwiastka aktywnego, męskiego (upaya) czyli właściwej metody praktyki medytacji, i pierwiastka żeńskiego (prajñā), czyli mądrości i oświecenia.

W tradycjach hinduistycznych najczęściej spotykana formą Yab-yum jest miłosny uścisk bogini Kali i bóstwa Bhairawa.

Samo znaczenie słów Yab (Ojciec) i (Yum) Matka sugeruje, że fizycznie jest to praktyka duchowa przeznaczona ściśle dla rodziców własnych dzieci. Wizualizacje rodzicielskiej pary bóstw w pozycji Yab-yum służą harmonizowaniu aspektu męskiego z aspektem żeńskim wewnątrz siebie w czasie sadhany (praktyki medytacyjnej) oraz do osiągnięcia jedności pomiędzy upaja (siła, męskie, solarne) i pradźńa (mądrość, żeńskie, księżycowe). Praktykuje się wizualizacje wyłącznie z parami bóstw posiadających dzieci, będących w roli ojca i matki.