Prorok

Prorok, gr. propheta, hebr. nawi, arab. nabi lub rasul - religiach abrahamowych prorokiem jest osoba będąca w kontakcie z Bogiem (Eloah, Allah), której zadaniem jest przede wszystkim objawiać wolę Bożą wobec ludzi, również zapowiadać nadejście Mesjasza lub przewidywać przyszłe wydarzenia. Nierzadko prorok jest jednocześnie założycielem jakiejś religii lub jej reformatorem. W każdej jednak jego rola i znaczenie są nieco inne.

Prorok lub prorokini posiada zwykle dwa znaczenia:

1. Osoba przepowiadająca przyszłość, zwłaszcza nadejście kataklizmów, kary bożej;
2. Charyzmatyczny przywódca lub reformator religijny, któremu przypisuje się szczególne posłannictwo boże i zdolności wizjonerskie;

Słowo prorok ma w języku hebrajskim ten sam źródłosłów, co niw, w znaczeniu, w którym występuje ono w wersie: On stworzył owoc (hebr. niw) ust (Iz 57, 19). Prorok zatem oznacza głównie mówcę, szczególnie kogoś przemawiającego w imieniu Boga (El, Eloah, JHWH, Allah, Ahura Mazda). Taka wersja staje się najbardziej logiczna z punktu widzenia proroczych wizji i objawień. Są jednak głosy sprzeciwu, które podważają tę opinię, przypisując słowu nabi znaczenie "kanału", przez który przepływać może duchowa siła. Wybitny filolog Rabin Salomon Poppenheim (1750-1814) zauważył jego bliski związek z innym hebrajskim słowem bo, co oznacza "przyjść" lub "przynieść". Zgodnie z tym, głównym zadaniem proroka jest przekazywanie duchowej siły, "przenoszenie" jej z wyższych światów do miejsca jej przeznaczenia. Z kolei według Rabina Samsona Rafaela Hirsza (1808-1888) nabi jest blisko spokrewnione ze słowem nawa, które oznacza "wypływać", "tryskać" w kontekście strumienia lub też fontanny. Innymi blisko spokrewnionymi tematami są bib lub nawuw. Oba te słowa oznaczają pustkę: Pusty (hebr. hawuw) człowiek zyska serce (Hiob 11, 12).

Prorok w Starym Testamencie

Biblia hebrajska definiuje proroków jako wysłanników Boga, posłańców Bożych, a jednym ze znaków rozpoznawczych proroka jest wysłuchiwanie jego modlitw przez Boga. Najważniejszym prorokiem judaizmu jest Mojżesz, oprócz niego szczególnej rangi jest czterech większych proroków: Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel. Abraham to pierwsza osoba w Starym Testamencie nazwana słowem "prorok" - נָבִיא (navi, nabi). Wysokiej rangi są też prorocy, którzy doznali wniebowzięcia (ascencji): Henoch (Enoch), Mojżesz, Eliasz i prorocy więksi. Judaizm zna także prorokinie, w tym Miriam - siostra Mojżesza i Aarona, Debora - prorokini i sędzia Izraela, Chulda.

Prorok w Nowym Testamencie

W Nowym Testamencie do proroków zaliczany jest Jezus Chrystus, jako postać najważniejsza, a oprócz niego, Jan Chrzciciel, apostołowie Jan, Paweł, Piotr oraz Agabos - prorok z Jerozolimy. Prorokinią chrześcijańską adwentystów z XIX wieku jest Elen G. White, a wśród mormonów Joseph Smith. Prorokiem kościoła Rodzina jest David Berg.

Prorok w islamie

Koran uznaje za proroków 24 proroków biblijnych, od Adama po Jezusa (Isa). Najważniejszym prorokiem Koranu i tak zwaną pieczęcią proroków w islamie jest Muhammad, a oprócz niego do ważniejszych proroków zalicza się Mojżesza oraz Jezusa (Isa). Pełna lista proroków koranicznych to: Adam, Idris (biblijny Henoch), Nuh (biblijny Noe), Hud, Saleh, Ibrahim (biblijny Abraham), Lut (biblijny Lot), Ismail (biblijny Izmael), Iszaq (biblijny Izaak), Jakub, Jusuf (biblijny Józef), Ajub (biblijny Hiob), Szoaib (biblijny Jetro), Musa (biblijny Mojżesz), Harun (biblijny Aaron), Dhul-Kihl (prawdopodobnie biblijny Ezechiel), Dawud (biblijny Dawid), Sulejman (biblijny Salomon), Iljas (biblijny Eliasz), Al-Jasa (biblijny Elizeusz), Junus (biblijny Jonasz), Zakarijja (biblijny Zachariasz), Jahja (biblijny Jan Chrzciciel), Isa ibn Mariam (biblijny Jezus, syn Marii). Muhammad.

Prorocy pozostałych religii objawionych

Religia zaratusztriańskia jako proroka uznaje Spitama Zaratusztra.

Wspólny wszystkim wyznawcom sikhizmu, synkretyzmu islamu i hinduizmu, jest tylko jeden prorok – Guru Nanak.

Biblijni prorocy więksi

Prorocy więksi – w tradycji żydowskiej i chrześcijańskiej, czterej prorocy (trzej w przypadku judaizmu, Daniel nie jest uznawany w Hebrajskiej Biblii za proroka), domniemani autorzy ksiąg prorockich, które są największe objętościowo:

• Izajasz (Księga Izajasza)
• Jeremiasz (Księga Jeremiasza)
• Ezechiel (Księga Ezechiela)
• Daniel (Księga Daniela)

Odpowiedzialność proroków Boga

"Lecz jeśli który prorok odważy się mówić w moim imieniu to, czego mu nie rozkazałem, albo wystąpi w imieniu bóstw obcych, innych (niż Absolut) - taki prorok musi ponieść śmierć. Jeśli pomyślisz w swoim sercu: A w jaki sposób poznam słowo, którego Pan (JHWH, Rabb, Allah, Ahura Mazda) nie mówił? - gdy prorok przepowie coś w imieniu Pana (JHWH, Rabb, Allah, Ahura Mazda), a słowo jego będzie bez skutku i nie spełni się, znaczy to, że tego Pan (JHWH, Rabb, Allah, Ahura Mazda) do niego nie mówił, lecz w swojej pysze powiedział to sam prorok."