Jogasutry Ryszi Patańdźali

Jogasutry Maharyszi Patańdźali w przekładzie Leona Cyborana

I. O SAMADHI, CZYLI SKUPIENIU

1. I nauczanie jogi [Oto teraz inicjuje się nauczanie jogi] 2. Joga - powściągnięciem zjawisk świadomości [Joga jest to powściągnięcie zjawisk świadomości] 3. Wtedy - stan widza w swojej naturze [Wtedy widz utrzymuje się w swojej właściwej naturze] 4. Lub ma naturę wspólną ze zjawiskiem [Lub ma naturę wspólną ze zjawiskiem świadomościowym] 5. Zjawiska - pięciorakie; uciążliwe i nieuciążliwe [Zjawiska, których jest 5 rodzajów, są uciążliwe lub nieuciążliwe] 6. Miary poznawcze, wypaczenie, fantazjowanie, sen, przypomnienie [Poznanie prawdziwe, błąd poznawczy, fantazjowanie, sen głęboki, przypomnienie] 7. Naoczność, poznanie rozumowe, przejęcie poznania - miarami poznawczymi [Są trzy rodzaje poznania prawdziwego: poznanie bezpośrednie, poznanie pośrednie i przejęcie poznania] 8. Wypaczeniem - błędne poznanie nie oparte na naturze rzeczywistości [Błąd poznawczy jest to poznawanie w sposób błędny nie oparte na naturze rzeczywistości] 9. Fantazjowanie - pozbawione rzeczywistości, będące następstwem poznania słów [Fantazjowanie jest pozbawione rzeczywistości i powstaje tylko w wyniku kombinacji pojęć ogólnych związanych ze słowami] 10. Sen - zjawiskiem z podporą pratjaji pustki [Sen głęboki jest to zjawisko świadomościowe, w którym podporę uświadomienia stanowi pratjaja pustki] 11. Przypomnienie nie dopuszcza do zanikania przeżytego przedmiotu [Przypomnienie narzuca przeżyty przedmiot świadomości] 12. Powściągnięcie ich ćwiczeniem i bezpragnieniowością [Zjawiska świadomościowe powściąga się za pomocą ćwiczenia jogicznego i bezpragnieniowości] 13. Ćwiczenie - dążeniem do stałości w nim [Ćwiczenie jogiczne jest to wysiłek dla osiągnięcia stałego stanu tego powściągnięcia] 14. Uprawiane długi czas, nieprzerwanie, ze skupioną uwagą - trwałym stopniem [Ćwiczenie jogiczne dopiero wtedy przechodzi w trwały stopień jogi gdy się je uprawia przez długi czas bez przerwy i ze skupioną uwagą] 15. Uświadamianie panowania wolnej od pragnienia przedmiotu widzialnego i objawionego - bezpragnieniowością [Bezpragnieniowość jest to uświadamianie panowania ze strony świadomości wolnej od pragnienia przedmiotu świata widzialnego i świata objawionego] 16. Wyższe od niej - niepragnienie gun mającej rozpoznanie puruszy [Wyższą formą bezpragnieniowości jest niepragnienie gun ze strony świadomości mającej intuicyjne rozpoznanie puruszy jako różnego od gun] 17. W następstwie postaci myślenia, przenikania, błogości, stanu "jestem" - z uświadomieniem [W następstwie ćwiczenia jogicznego w postaci myślenia, potem przenikania subtelnej rzeczywistości, później błogości, wreszcie świadomości "jestem" nastaje joga lub skupienie z uświadomieniem] 18. Po ćwiczeniu z pratjają ustania, z resztką sanskar - inna [W następstwie ćwiczenia jogicznego z pratjają ustania zjawisk świadomościowych, gdy pozostaną same tylko sanskary, nastaje drugi rodzaj jogi lub skupienia, tzw. bez uświadomienia] 19. Pratjaja naturalna - u bezcielesnych i rozpuszczonych w prakrti [U bezcielesnych i rozpuszczonych w prakrti skupienie bez uświadamiania powstało dzięki pratjaji naturalnej] 20. U innych w następstwie wiary, energii, pamiętliwości, skupienia i poznania prawdy [U innych niż ci wymienieni w poprzedniej sutrze powstaje skupienie bez uświadomienia w następstwie wiary, energii, pamiętliwości, skupienia i poznania prawdy] 21. U ostro-potężnych - bliskie [U ostro ćwiczących i potężnych w bezpragnieniowości skupienie jest bliskie] 22. Z powodu słabości, średniości i nadmierności - wyższy nawet od nich [Ponieważ może być stopień słaby, średni i wysoki przeto nawet od tych ostro ćwiczących i potężnych w bezpragnieniowości może być jeszcze silniejszy dążący do skupienia] 23. Lub przez skupianie się na Iśwarze [Skupienie, czyli samadhi, można również osiągnąć przez skupianie się na Iśwarze] 24. Iśwara - szczególnością puruszy, nietknięty uciążliwościami, karmanem, owocowaniem, złożem [Iśwara jest zróżnicowaniem puruszy, jest nieskalany uciążliwościami, karmanem, skutkiem karmicznym i złożem karmicznym] 25. W nim nieprzewyższalny zalążek wszechwiedzącego [W Iśwarze jest zalążek wszechwiedzącego nieprzewyższalny przez nikogo] 26. Mistrzem nawet pradawnych z powodu nieograniczenia czasem [Iśwara był mistrzem nawet najbardziej starożytnych mistrzów, ponieważ nie jest ograniczony czasem] 27. Jego nazwą - pranawa [Iśwarę oznacza mistyczna zgłoska OM] 28. Powtarzanie jej i kontemplowanie jej znaczenia [Należy tę mistyczną zgłoskę OM powtarzać i kontemplować jej znaczenie] 29. Przez to - zarówno dojście do wewnętrznego "ja", jak i zanik przeszkód [Dzięki kontemplowaniu Iśwary dochodzi się do wewnętrznego "ja", a przy tym niweczy się przeszkody] 30. Choroba, otępienie, niezdecydowanie, nieskupianie się, brak energii, niepowściągliwość, błędne poznanie, nieosiągnięcie stopnia, nieumocnienie się - oto przeszkody rozpraszające świadomość [Choroba, otępienie, niezdecydowanie, nieskupianie się, brak energii, niepowściągliwość, błędne poznawanie, nieosiągnięcie stopnia skupienia i nieumocnienie się w nim, gdy został osiągnięty są to przeszkody, będące czynnikami rozproszenia świadomości] 31. Cierpienie, złe samopoczucie, drżenie ciała, wdech i wydech - symptomami rozproszenia [Cierpienie, złe samopoczucie, drżenie ciała, wdech i wydech stanowią symptomy czynników rozproszenia świadomości] 32. Dla usunięcia ich - ćwiczenie z jedną tattwą [W celu usunięcia tych przeszkód należy uprawiać ćwiczenia jogiczne z jednym pierwiastkiem rzeczywistości] 33. Przez pielęgnowanie życzliwości, współczucia, zadowolenia, tolerancji dla szczęścia, nieszczęścia, dobra i zła - oczyszczenie świadomości [Przez pielęgnowanie uczucia życzliwości dla szczęścia, współczucia dla nieszczęścia, zadowolenia z dobra i tolerancji wobec zła ucisza się świadomość] 34. Lub przez wydychanie, wstrzymywanie prany [Również przez wydychanie lub powściągnięcie prany oczyszcza się lub ucisza świadomość] 35. Lub powstałe przeżycie unieruchamiające umysł [Także wywołanie przeżycia z subtelnym przedmiotem zmysłowym utrzymującego umysł w stałym stanie ucisza świadomość] 36. Lub beztroskie, jaśniejące [Również przeżycie beztroski lub świetlistości ucisza świadomość] 37. Lub świadomość pozbawiona pragnień jako przedmiot [Lub też świadomość mająca za przedmiot siebie samą w stanie wolnym od pragnień osiąga uciszenie] 38. Lub z poznaniem majaku, snu jako podporą [Również się ucisza świadomość przez odtwarzanie stanu snu z marzeniami sennymi lub stanu głębokiego snu] 39. Lub przez kontemplację zgodnie z upodobaniem [Lub przez kontemplację czegokolwiek zgodnie z upodobaniem osiąga uciszenie świadomości] 40. Od najmniejszego atomu do największej wielkości jej panowanie [Panowanie jej (świadomości oczyszczonej) rozciąga się od najmniejszego atomu aż do największego ogromu] 41. Z osłabionymi zjawiskami jak w kamieniu szlachetnym utkwienie w tym, zabarwienie się tym, czy jest to podmiot ujmowania, instrument ujmowania, czy przedmiot ujmowania - popadnięciem [W śwaidomości ze zjawiskami zredukowanymi do minimum jak w kamieniu szlachetnym występuje zabarwienie tym, na czym się śwaidomość zatrzyma - czy to będzie podmiot ujmowania, instrument ujmowania czy też przedmiot ujmowania i nazywa się to popadnięciem w stan czegoś] 42. Spośród tych zmieszane z fantazjami słowa, rzeczy i pojęcia - popadnięciem z myśleniem [Spośród tych popadnięć - zmieszane z fantazją słowa, z fantazją rzeczy i fantazją pojęcia nazywa się popadnięciem w stan czegoś z myśleniem] 43. Po oczyszczeniu z przypomnień, jak gdyby pozbawione swojej natury, ujawniające samą tylko rzecz - bez myślenia [Po całkowitym oczyszczeniu z przypomnień popadnięcie w stan z myśleniem jak gdyby zostało pozbawione swojej natury; to popadnięcie ujawniające samą tylko rzecz jest to tzw. popadnięcie w stan bez myślenia] 44. Tym samym objaśnia się - z przenikaniem i bez przenikania mające przedmiot subtelny [W podobny sposób jak wyżej objaśnia się popadnięcie w stan tzw. z przenikaniem i bez przenikania mające przedmiot świadomościowy subtelny] 45. A przedmiotowość subtelna rozciąga się aż do alingi [A zakres przedmiotowości subtelnej rozciąga się aż do alingi] 46. Te same - skupieniem z zalążkiem [Te cztery popadnięcia w stan rzeczy stanowią skupienie z zalążkiem] 47. Po udoskonaleniu bez przenikania - czystość atmana [Po udoskonaleniu się w popadnięciu w stan bez przenikania nastaje cisza atmana] 48. W niej poznanie pełne prawdy [W tej ciszy atmana jest poznanie wypełnione prawdą] 49. Od poznania prawdy objawionej i rozumowej ma odmienny przedmiot z powodu szczególności rzeczy [Poznanie prawdy w stanie skupienia ma odmienny przedmiot świadomościowy od poznania prawdy zasłyszanego i wyrozumowanego, ponieważ jego przedmiotem jest rzecz szczególna] 50. Zrodzona z niego sanskara krępuje inne sanskary [Sanskara pochodząca z tego poznania prawdy w stanie skupienia krępuje inne sanskary] 51. Po powściągnięciu nawet tego, dzięki powściągnięciu wszystkiego - skupienie bez zalążka [Po powściągnięciu nawet i tego skupienia, dzięki powściągnięciu wszystkiego, nastaje skupienie bez zalążka]

II. O SADHANIE, CZYLI DRODZE DOJŚCIA

1. Asceza, medytacja, skupienie się na Iśwarze - krijajogą [Asceza, medytacja i skupienie się na Iśwarze składają się na krijajogę] 2. Dla wywołania skupienia i dla osłabienia uciążliwości [Krijajogę uprawia się dla wywołania skupienia i dla osłabienia uciążliwości] 3. Niewiedza, stan "jestem", pragnienie, awersja, przywiązanie - uciążliwościami [Niewiedza, świadomość "jestem", pragnienie, awersja i przywiązanie stanowią uciążliwości] 4. Niewiedza - glebą dla pozostałych: uśpionych, osłabionych, wyłączonych, czynnych [Niewiedza jest glebą dla pozostałych uciążliwości, czy to uśpionych, czy osłabionych, wyłączonych, czy też czynnych] 5. Widzenie w nietrwałym, nieczystym, niewygodnym, bezjaźniowym trwałego, czystego, pomyślnego, jaźni - niewiedzą [Widzenie w nietrwałym trwałego, w nieczystym - czystego, w niewygodzie - pomyślności, w bezjaźniowym - jaźni stanowi niewiedzę] 6. Pozorna jedność natury mocy widzostwa i widzenia - stanem "jestem" [Świadomość "jestem" polega na pozornej jedności mocy podmiotu widzenia i mocy aktu widzenia] 7. Pragnienie rodzi się w następstwie przyjemności [Pragnienie powstaje w wyniku uprzednio doświadczonej przyjemności] 8. Awersja rodzi się w następstwie przykrości [Awersja powstaje w wyniku uprzednio doświadczonej przykrości] 9. Przywiązanie, płynące przez zabieganie o siebie, utrzymuje się nawet u wiedzącego [Przywiązanie do życia "płynące" przez lubowanie się w sobie utrzymuje się nawet u mądrego] 10. Te subtelne usuwa się przez powrotną drogę rozwoju [Te uciążliwości, które są w stanie subtelnym są usuwalne przez powrotną drogę rozwoju świadomości] 11. Ich zjawiska usuwa się kontemplacją [Uciążliwości w postaci zjawisk świadomościowych są usuwalne za pomocą kontemplacji] 12. Złoże karmana, mające korzeń w uciążliwościach, może dać o sobie znać w obecnym, przyszłym żywocie [Złoże karmiczne, mające przyczynę w uciążliwościach, może się ujawnić w doświadczeniu w obecnym lub przyszłym wcieleniu] 13. Gdy jest korzeń, to jest jego owocowanie jako wcielenie, okres życia, doznanie [Gdy istnieje przyczyna złoża karmicznego, to będzie jego skutek w postaci wcielenia, okresu życia i odpowiedniego doznania] 14. One - skutkami przyjemnymi, przykrymi w zależności od zasługi lub przewinienia [One są skutkami przyjemnymi lub przykrymi, co odpowiednio warunkuje zasługa lub przewinienie] 15. Przez niewygody przemiany, udręki, sanskar i z powodu przeciwstawiania się zjawisk gun - wszystko tylko niewygodą dla rozpoznającego [Dla rozróżniającego puruszę od sattwy - ponieważ rozwój duchowy jest niewygodą, cierpienie jest niewygodą i sanskary są niewygodą, a to z powodu przeciwstawiania się sobie nawzajem zjawisk gun - wszystko jest tylko niewygodą] 16. Przedmiotem usuwania - niewygoda przyszła [Przedmiotem usuwania jest niewygoda przyszła] 17. Kontakt widza i przedmiotu widzenia - przyczyną przedmiotu usunięcia [Przyczyną istnienia przedmiotu usunięcia czyli niewygody przyszłej jest kontakt widza i przedmiotu widzenia] 18. Przedmiot widzenia ma naturę przejrzystości, aktywności i stałości, tworzy naturę elementów i narządów psychicznych, służy dla doznawania i uwalniania [Przedmiot widzenia ma naturę ujawniania aktywności i stałości, tworzy naturę elementów i narządów psychicznych, służy dla doznawania i uwalniania widza.] 19. Wisiesze, awisiesze, sama tylko linga i alinga są złożone z gun [Wisiesze, awisiesze, sama tylko linga oraz alinga są złożone z gun] 20. Widz - samym tylko widzostwem; chociaż czysty, patrzy na pratjaję [Podmiot "widzenia" jest samym tylko "widzostwem" chociaż jest czysty, jest patrzący podług pratjaji] 21. Tylko dla niego istota przedmiotu widzenia [Tylko dla niego zaistniała istota przedmiotu widzenia] 22. Chociaż zniszczony, gdy ma służenie zakończone, nie zniszczony z powodu wspólności z innymi niż on [Chociaż przedmiot widzenia mający służenie zakończone w stosunku do jednego puruszy jest zniszczony, to jednak nie jest zniszczony, ponieważ stanowi wspólną podstawę z innymi puruszami niż on] 23. Kontakt - przyczyną ujmowania natury mocy własności i właściciela [Kontakt widza z przedmiotem widzenia jest przyczyną tego, że ich moce ujmuje się w stosunek właściciela do własności] 24. Jego przyczyną - niewiedza [Przyczyną tego kontaktu jest niewiedza] 25. Gdy jej nie ma, nie ma kontaktu - usunięcie - to jedyność widzostwa [Gdy nie ma niewiedzy, to nie ma kontaktu - jest wtedy usunięcie tego, co miało być usunięte, czyli przedmiotu usuwania i oto wtedy ma miejsce kajwalia podmiotu widzenia] 26. Niezmącone poznanie rozróżniające - środkiem do usunięcia [Niezachwiane poznanie rozróżniające widza i przedmiot widzenia jest środkiem do usunięcia] 27. Ma on siedmiorakie poznanie prawdy ustopniowane aż do kresu [U tego, u którego wystąpiło poznanie rozróżniające następuje siedmiorakie poznanie prawdy ustopniowane aż do kresu] 28. Przez wypełnienie członów dodatkowych jogi, gdy zaniknie nieczystość, nastaje światło poznania rozróżniającego [Dzięki wypełnianiu członów pomocniczych jogi, gdy zniknie nieczystość, nastaje światło poznania aż do poznania rozróżniającego] 29. Jamy, nijamy, asany, pranajama, pratjahara, dharana, dhjana, samadhi - ośmioma członami dodatkowymi [Zasady moralne, praktyki ascetyczno-moralne, pozycje, powściągnięcie prany, wycofanie, przykucie uwagi, kontemplacja i skupienie stanowią osiem członów dodatkowych jogi] 30. Niekrzywdzenie, prawda, niekradzenie, brahmaczarja, nieposiadanie - jamami [Na zasady moralne składają się: niekrzywdzenie, umiłowanie prawdy, niekradzenie, brahmaczaria i nieposiadanie] 31. Nie ograniczone kastą, miejscem, czasem, okolicznościami, na wszystkich stopniach - wielkim ślubem [Zasady moralne winny stać się wielkim ślubem - przestrzeganym niezależnie od miejsca, czasu, okoliczności i na wszystkich stopniach świadomości rozwoju duchowego] 32. Oczyszczanie, zadowolenie, asceza, medytacje, skupienie się na Iśwarze - to nijamy [Oczyszczanie, zadowolenie, asceza, medytacje i oddanie się Iśwarze stanowią praktyki ascetyczno-mistyczne] 33. Gdy atakują słabości - wytwarzanie przeciwieństwa [Gdy atakują słabości należy stosować przeciwdziałanie] 34. "Słabości - krzywdzenie itd. czynione, nakłanianie do nich, pochwalanie ich - następstwem żądzy, gniewu, zaślepienia; drobne, średnie, wielkie; bezkresnym ich owocem - cierpienie, niewiedza" - oto stosowne przeciwdziałania [Stosowanie przeciwdziałania polega na rozmyślaniu, kontemplowaniu, że cierpienie i niewiedza są niekończącym się skutkiem słabości, których naturą jest skłonność do krzywdzenia itd., jeśli są urzeczywistnione, jeśli się nakłania kogoś do ich urzeczywistnienia lub się je pochwala - będących następstwem żądzy, gniewu lub zaślepienia - czy to dotyczą krzywdzenia itd. w małym stopniu, w średnim, czy w wielkim] 35. Po ugruntowaniu się w niekrzywdzeniu w jego obecności ustaje wrogość [Gdy jogin ugruntuje się w cnocie niekrzywdzenia, w jego obecności ustają wszelkie akty wrogości ze strony innych istot] 36. Po umocnieniu się w prawdzie - zależność czynów i skutków [Gdy jogin ugruntuje się w prawdzie, od jego woli zależą czyny moralne innych i ich skutki] 37. Po ugruntowaniu się w niekradzeniu zbliżają się wszelkie klejnoty [Gdy jogin ugruntuje się w cnocie niekradzenia, wszystkie klejnoty zbliżają się do niego] 38. Po ugruntowaniu się w brahmaczarji - osiągnięcie mocy [Gdy jogin ugruntuje się w cnocie brahmaczarji osiąga moc] 39. Gdy trwa w nieposiadaniu, poznaje intuicyjnie stany wcieleń [Gdy jogin utrzymuje się w cnocie ubóstwa, poznaje intucyjnie stany swoich żywotów] 40. Przez oczyszczanie - "unikanie" własnego ciała i niełączenie się z innymi [Dzięki oczyszczaniu jogin ma niechęć do własnego ciała i nie łączy się z ciałami innych] 41. Czystość sattwy, pogoda umysłu, jednolitość, zwycięstwo nad narządami psychicznymi i zdolność widzenia atmana [Nadto przez oczyszczenie zdobywa się czystość sattwy, pogodę umysłu, jednolitość świadomości, opanowanie narządów psychicznych i zdolność "widzenia" atmana] 42. Przez zadowolenie - osiągnięcie nieprzewyższalnego szczęścia [Przez ćwiczenie się w zadowoleniu osiąga się niezrównane szczęście] 43. Moc nadludzka nad ciałem i narządami psychicznymi - na skutek zniknięcia nieczystości - dzięki ascezie [Dzięki ascezie - na skutek zniknięcia nieczystości - osiąga się moc nadludzką nad ciałem i narządami psychicznymi] 44. Przez medytacje - kontakt z dowolnymi bóstwami [Dzięki medytacjom zdobywa się łączność z dowolnymi bóstwami] 45. Moc nadludzka ze skupienia - dzięki skupieniu się na Iśwarze [Dzięki skupieniu się Iśwarze osiąga się moc nadludzką wynikłą ze skupienia] 46. Asana - nieruchoma i wygodna [Pozycja jogiczna winna być nieruchoma i wygodna] 47. Wraz z rozluźnieniem napięcia, połączeniem się z nieskończonym [Asanie powinno towarzyszyć rozluźnienie napięcia lub połączenie się z Anantą] 48. Dzięki temu nie atakują pary przeciwieństw [Dzięki temu nie dokuczają praktykującemu pary przeciwieństw] 49. Gdy to jest, przerywanie biegu wdechu i wydechu - pranajamą [Gdy asana została opanowana, wtedy stosuje się przerywanie wdechu i wydechu, czyli powściągnięcie prany] 50. Ma stany: zewnętrzny, wewnętrzny, stłumiony; ćwiczona miejscem, czasem, liczbą; długotrwała, subtelna [Powściągnięcie prany ma stany: zewnętrzny, wewnętrzny i stłumiony; ćwiczone jest przy pomocy miejsca, czasu i liczby; powinno być długotrwałe i subtelne] 51. Czwarta - przekraczająca przedmiot zewnętrznego i wewnętrznego [Czwarta pranajama przekracza przedmiot świadomościowy, który występuje przy zewnętrznym i wewnętrznym stanie pranajamy] 52. Przez to znika zasłona przejrzystości [Dzięki tym pranajamom znika zasłona przejrzystości] 53. I zdolność umysłu do dharan [Dzięki pranajamie osiąga się też zdolność umysłu do dharan] 54. Gdy narządy psychiczne po oddzieleniu się od swoich przedmiotów niejako naśladują właściwą naturę świadomości - to pratjahara [Gdy narządy psychiczne oddzielają się od swoich przedmiotów, wtedy niejako naśladują właściwą naturę świadomości i to nazywa się wycofaniem] 55. Przez to najwyższe opanowanie narządów psychicznych [Dzięki wycofaniu osiąga się najwyższe opanowanie narządów psychicznych]

III. O WIBHUTI, CZYLI JOGICZNYCH MOCACH

1. Związanie świadomości z miejscem - dharaną [Związanie zjawiska świadomości z miejscem jest to przykucie uwagi] 2. W tym jednostajność pratjaji - dhjaną [Gdy w tym miejscu przykucia uwagi zachodzi jednostajność pratjaji, to jest kontemplacja] 3. Ta sama mająca jaśnienie samej tylko rzeczy, jak gdyby pozbawiona swojej natury - samadhi [Ta sama kontemplacja gdy ma zjawienie się samej tylko rzeczy - jak gdyby pozbawiona swojej natury - jest skupieniem] 4. Trójka w jednym - sanjamą [Gdy te trzy stany: przykucie uwagi, kontemplacja i skupienie zostaną skupione w jednym przedmiocie świadomościowym, to mamy sanjamę] 5. Przez opanowanie jej światło poznania prawdy [Gdy się opanuje sanjamę, nastaje światło poznania prawdy] 6. Zastosowanie jej na stopniach [Sanjamę stosuje się odpowiednio na coraz wyższych stopniach świadomości, lub jogi] 7. Trójka - wewnętrznym członem dodatkowym w porównaniu z poprzednimi [Ta trójka - przykucie uwagi, kontemplacja i skupienie w przeciwieństwie do pięciu poprzednich członów dodatkowych, które były pośrednie stanowi bezpośredni człon dodatkowy] 8. Nawet ona - zewnętrznym członem dodatkowym dla bez zalążka [Nawet ta trójka środków - która jest bezpośrednim członem dodatkowym dla jogi z zalążkiem, czyli dla skupienia z uświadomieniem - stanowi pośredni człon dodatkowy dla jogi bez zalążka. Dlaczego? Ponieważ joga bez zalążka występuje, gdy nie ma tej trójki] 9. Pokonanie i powstanie sanskar wyłaniania i powściągnięcia - przemianą powściągnięcia inherentną świadomości w momencie powściągnięcia [Pokonanie sanskary wyłaniania i powstanie sanskary powściągnięcia jest przemianą powściągnięcia inherentną świadomości w momencie powściągnięcia] 10. Jej potok wyciszony od sanskary [Świadomość ma potok wyciszony z powodu sanskary] 11. Zanik i powstanie stanu wszechsłużenia i jednolitości - przemianą skupienia świadomości [Zanik stanu wszechsłużenia i powstanie jednolitości - to przemiana skupienia świadomości] 12. W nim zaś jednakowa pratjaja uciszona i powstała - przemianą jednolitości świadomości [Z kolei w tym skupieniu pratjaja uciszona i pratjaja powstała są jednakowe - jest to przemiana jednolitości świadomości] 13. Przez to objaśnia się przemianę cech, oznak czasowych i stanów w elementach i narządach psychicznych [W ten sposób objaśnia się przemianę cech, oznak czasowych i stanów również w elementach i narządach psychicznych] 14. Wyciszonym, powstałym i nieokreślonym cechom towarzyszy posiadacz cech [Cechom zarówno zanikłym, jak i zjawionym i nieokreślonym inherentny jest posiadacz cech] 15. Odmienność następstw - przyczyną odmienności przemian [Odmienność następstw przyczyną odmienności przemian] 16. Sanjamą na trójce przemian - poznanie przeszłości i przyszłości [Przez sanjamę na trójce przemian poznaje się przeszłość i przyszłość] 17. Zmieszanie słowa, znaczenia i pratjaji przez [błędne] utożsamianie jednych z drugimi; przez sanjamę na rozdzieleniu tego - poznanie mowy wszelkich istot [W zwykłym poznaniu występuje zmieszanie słowa, znaczenia i pratjaji na skutek błędnego utożsamiania jednych z drugimi. Przez sanjamę na rozdzieleniu ich osiąga się poznanie mowy wszelkich istot] 18. Przez unaocznienie sanskary - poznanie poprzednich wcieleń [Przez sanjamę na sanskarze, dzięki jej unaocznieniu poznaje się swoje poprzednie wcielenia] 19. Pratjaji - poznanie cudzej świadomości [Przez pratjaję na pratjaji dzięki jej unaocznieniu poznaje się cudzą świadomość] 20. A nie z podporą, bo nie ma ono występowania przedmiotu [Ale to poznanie cudzej świadomości nie jest wraz z podporą świadomościową, ponieważ nie występuje w nim przedmiot cudzej śwaidomości] 21. Przez sanjamę na postaci ciała, po stłumieniu jego mocy jako przedmiotu ujmowania, po oddzieleniu ujawniania dla oka - zniknięcie [Dzięki sanjamie na barwokształcie ciała, gdy stłumi się jego moc jako przedmiotu ujmowania oddzieli się ujawnianie barwokształtu ciała od narządu widzenia - następuje niewidzialność ciała] 22. Karman natychmiastowy i powolny; przez sanjamę na nim - poznanie kresu życia, lub z omenów [Karman jest natychmiastowy i powolny; przez sanjamę na nim poznaje się kres życia; lub z omenów śmierci] 23. Na życzliwości itp. - potęgi [Przez sanjamę na uczuciu życzliwości itp. osiąga się potęgi tych uczuć] 24. Na siłach - siły słonia - itd. [Przez sanjamy na rozmaitych siłach osiąga się odpowiednie siły, jak siłę słonia i inne] 25. Przez skierowanie światła przejawu - poznanie subtelnego, ukrytego, oddalonego [Dzięki skierowaniu światła przejawu umysłu na rzecz subtelną, ukrytą lub oddaloną - osiąga jogin poznanie odpowiednio rzeczy subtelnej, ukrytej innymi rzeczami lub oddalonej w przestrzeni lub czasie] 26. Poznanie wszechświata przez sanjamę na słońcu [Przez sanjamę na "słońcu" jogin uzyskuje bezpośrednie poznanie wszechświata] 27. Na księżycu - poznanie ładu gwiazd [Dzięki sanjamie na "księżycu" jogin zdobywa poznanie ładu gwiazd] 28. Na gwieździe polarnej - poznanie ich ruchu [Dzięki sanjamie na Gwieździe Polarnej jogin uzyskuje poznanie ruchu gwiazd] 29. Na ośrodku pępkowym - poznanie ładu ciała [Przez sanjamę na ośrodku pępkowym jogin uzyskuje bezpośrednie poznanie ładu ciała] 30. Na studzience gardła - ustanie głodu i pragnienia [Przez sanjamę na studzience gardła następuje zanik głodu i pragnienia] 31. Na nadi żółwiej - stałość [Przez sanjamę na tubie żółwiej osiąga się stałość świadomości] 32. Na świetle głowy - widzenie siddhów [Przez sanjamę na świetle nad głową uzyskuje się widzenie siddhów] 33. Lub od przejaśnienia - wszystko [Lub dzięki przejaśnieniu jogin poznaje bezpośrednio wszystko] 34. Na sercu - wgląd w świadomość [Przez sanjamę na "sercu" osiąga się wgląd w świadomość] 35. Sattwy i puruszy absolutnie niezmieszanych wspólna pratjaja - doznaniem, bo służy komuś drugiemu; przez sanjamę służąca sobie poznanie puruszy [Gdy w świadomości występuje niezróżnicowanie pratjaji sattwy i puruszy, które naprawdę są absolutnie niezmieszane to mamy doznanie, z tej racji, że służy komuś drugiemu; przez sanjamę służącą sobie samemu osiąga się poznanie puruszy] 36. Stąd rodzą się: przejaśnienie, słyszenie, czucie, widzenie, smakowanie i powonienie [Od tej sanjamy służącej sobie samemu pochodzą: przejaśnienie, boskie słyszenie, boskie czucie, boskie widzenie, boskie smakowanie, boskie powonienie] 37. One w skupieniu - szkodliwym dodatkiem, w wyłonieniu - mocami [Te zdolności, jak przejaśnienie i pozostałe w stanie skupienia na puruszy są szkodliwym dodatkiem, natomiast gdy świadomość jest w stanie wyłonienia - są mocami jogicznymi] 38. Przez rozluźnienie przyczyny związania i doświadczenie przejścia - wejście świadomości w inne ciało [Dzięki rozluźnieniu przyczyny związania świadomości z ciałem i doświadczeniu przejścia świadomości z ciała i ewentualnie z powrotem do ciała, jogin może dokonać wejścia swoją świadomością w inne ciało] 39. Od pokonania udany - nieprzyleganie do wody, błota, kolców itp. oraz wyjście [Dzięki opanowaniu udany osiąga się nieprzyleganie ciała do wody, błota, kolców itp. oraz jest swobodne wyjście w czasie śmierci] 40. Od pokonania samany - ogień [Dzięki opanowaniu samany osiąga się promienność ciała] 41. Przez sanjamę na związku przestrzeni z narządem słuchu - boska władza słyszenia [Dzięki sanjamie na związku przestrzeni z narządem psychicznym słyszenia jogin osiąga boską władzę słyszenia] 42. Przez sanjamę na związku ciała i przestrzeni i przez popadnięcie w stan lekki jak bawełna - poruszanie się w przestrzeni [Dzięki sanjamie na związku ciała z przestrzenią i przez popadnięcie w stan takiej lekkości jak bawełny jogin osiąga zdolność poruszania się w przestrzeni] 43. Zjawisko sztuczne na zewnątrz - wielka bezcielesność; od niej - zanik przysłony przejrzystości [Gdy zjawisko umysłu jest niesztuczne i skierowane na zewnątrz umysłu, to mamy wielką bezcielesność; dzięki niej następuje zanik przysłony przejrzystości] 44. Przez sanjamę na grubym, właściwej naturze, subtelnym, inherencji i celowości - pokonanie żywiołów [Przez sanjamę na grubej postaci żywiołów, na ich właściwej naturze, na ich subtelnej naturze, czyli ich przyczynie, na inherentnych im gunach i na celowości jogin osiąga zwycięstwo nad żywiołami] 45. Stąd pojawienie się atomizacji itd., doskonałość ciała i nieprzeszkadzanie ich cech [W rezultacie tego zwyciężenia żywiołów pojawia się osiem mocy jogicznych, doskonałość ciała i nie przeszkadzają ich cechy] 46. Uroda, wdzięk, siła, diamentowa zwartość - doskonałością ciała [Doskonałość ciała polega na tym, że posiada ono urodę, wdzięk, siłę i diamentową zwartość] 47. Przez sanjamę na ujmowaniu, właściwej naturze, stanie "jestem", inherencji i celowości - pokonanie narządów psychicznych [Przez sanjamę na akcie ujmowania ze strony narządów psychicznych, na ich właściwej naturze, na świadomości "jestem", na inherentnych im gunach i na celowości ich dla puruszy jogin osiąga zwycięstwo nad narządami psychicznymi] 48. Stąd - szybkość umysłu, stan bez narządów i pokonanie pradhany [Dzięki temu zwycięstwu nad narządami psychicznymi jogin osiąga zdolność przenoszenia się z ciałem z szybkością umysłu, stan bez narządów fizycznych i pokonanie pradhany] 49. Samo tylko rozpoznanie odmienności puruszy i sattwy ma zwierzchnictwo nad wszystkimi stanami i podmiotowość wszechpoznania [Samo tylko rozpoznanie odmienności puruszy od sattwy ma zwierzchnictwo nad wszystkimi stanami istnienia i stan podmiotu wsszechpoznającego] 50. Przez nielgnięcie nawet do tego, po zaniku zalążka błędu - kaiwalja [Dzięki nielgnięciu do tego stanu z poprzedniej sutry, gdy zanikną zalążki błędu nastaje kaiwalja] 51. Przy zapraszaniu przez wzniosłych - nietworzenie lgnięcia i pychy z obawy nie życzonego sobie ponownego przylgnięcia [Gdy kuszą bogowie zajmujący wysoką pozycję to nie należy poddawać się ani pożądaniu, ani popadać w pychę, aby ponownie nie nastąpiło niepożądane przylgnięcie do świata] 52. Przez sanjamę na momencie i jego następstwie - poznanie zrodzone z rozróżniania [Poprzez sanjamę na momencie i jego następstwie czasowym następuje poznanie zrodzone z rozróżniania puruszy od gun] 53. Od tego - postrzeganie ekwiwalencji, dzięki nieograniczeniu odmienności rodzajem, oznaką i miejscem [Od tego poznania zrodzonego z rozróżniania, pojawia się u jogina bezpośrednie poznanie dwu ekwiwalencji magicznych, ponieważ odmienność dwu rzeczy nie ogranicza się do określenia różnicy rodzaju, cech charakterystycznych i miejsca] 54. To poznanie zrodzone z rozróżniania - wyzwalające, ma wszechprzedmiot, ma przedmiot na wszelki sposób i jednocześnie [To poznanie zrodzone z rozróżniania jest wyzwalające, ma wszelki przedmiot, ma przedmiot na wszelki sposób poznany i jest jednoczesne] 55. Gdy jednakowość czystości sattwy i puruszy - to jedyność [Gdy sattwa osiągnie taką samą czystość co purusza, to następuje kaiwalja]

IV. O KAJWALII, CZYLI ABSOLUTNEJ WOLNOŚCI (JEDYNOŚCI)

1. Moce powstałe przez urodzenie się, leki, zaklęcia, ascezę i skupienie [Nadludzkie moce powstają przez wcielenie się, przy pomocy cudownych leków, za pomocą zaklęć czarodziejskich, przez ascezę i w wyniku skupienia] 2. Przemiana w inny rodzaj - przez wylew pierwiastków twórczych [Ewolucja duchowa w inny rodzaj istot zachodzi na skutek wylewu pierwiastków twórczych] 3. Przyczyna wywoławcza - nie poruszająca pierwiastki twórcze, ale od niej przerwanie przeszkody, jak rolnik [Przyczyna wywoławcza nie jest przyczyną bezpośrednio poruszającą pierwiastki twórcze, ale dzięki niej następuje przerwanie przegrody, jak w wypadku rolnika] 4. Świadomości wytworzone z samej tylko świadomości "jestem" [Świadomości wytworzone pochodzą z samej tylko świadomości "jestem"] 5. Przy zróżnicowaniu przejawu jedna świadomość porusza liczne [Ponieważ jest zróżnicowanie przejawu tych licznych świadomości, to wyjaśnia się je w ten sposób, że jogin wytwarza jedną świadomość, która porusza liczne świadomości] 6. Spośród nich złożona z kontemplacji - bez złoża [Spośród tych świadomości wytworzonych różnego rodzaju mocami nadludzkimi tylko ta świadomość, która pochodzi z kontemplacji nie ma złoża karmicznego] 7. Karman jogina - ani jasny, ani ciemny, trojaki - innych [U jogina karman nie jest ani jasny, ani ciemny, natomiast u pozostałych istot jest on trojaki] 8. Od niego - przejaw wasan takich, które odpowiadają jego owocowaniu [Od tego trojakiego karmana zachodzi przejaw takich wasan, które odpowiadają owocowaniu danego karmana] 9. Chociaż poprzedzielanych rodzajem wcieleń, miejscem i czasem - bezpośrednie następstwo przypomnień i sanskar z powodu jednorodności [Zachodzi bezpośrednie następstwo przypomnień i sanskar - chociaż są poprzedzielane rodzajem wcieleń, miejscem i czasem - ponieważ mają jednakową naturę] 10. A ich bezpoczątkowość - z powodu wieczności pragnienia [A te wasany nie mają początku z powodu wieczności pragnienia] 11. Z powodu łącznego wyznaczania przez przyczynę, skutek, złożę i podporę świadomościową, gdy tych brak - brak ich [Ponieważ przyczyna, skutek, magazyn i podpora świadomościowa łącznie wyznaczają wszelkie wasany, to gdy tych wymienionych nie ma, to nie ma też ich] 12. Przeszłe i przyszłe z własnej natury jest - z powodu różnicy form czasowych i cech [To, co jest przeszłe i to, co jest przyszłe istnieje rzeczywiście, a może się zdawać komuś, że nie istnieje z powodu zróżnicowania cech formami czasowymi] 13. Te zjawione i subtelne mają naturę gun [Te omówione wyżej cechy o trzech formach czasu, zarówno zjawione jak i subtelne mają naturę gun] 14. Od pojedynczości (jedności) przemiany - realność rzeczy(wistości) [Dzięki jedności przemiany rzeczywistość przedmiotowa istnieje realnie] 15. Z powodu zróżnicowania świadomości przy tożsamości rzeczy, drogi tych dwu - oddzielnie [Ponieważ świadomości są zróżnicowane, podczas gdy rzeczywistość przedmiotowa jest tożsama, dziedziny tych dwu są oddzielne] 16. A rzecz nie jest zależna od pojedynczej świadomości, bo nie byłaby dla niej źródłem poznania; wtedy co by to było? [Nieprawda, że rzeczywistość przedmiotowa jest zależna od pojedynczej świadomości, ponieważ nie byłaby taka rzeczywistość źródłem poznania prawdziwego dla niej; tedy co by to miało być?] 17. Zależnie od zabarwienia się nią świadomości - rzecz poznawana, lub nie poznawana [Zależnie od tego, czy świadomość zabarwi się tą rzeczywistością czy nie, rzeczywistość przedmiotowa jest poznawana lub nie poznawana] 18. Zawsze są poznawane zjawiska świadomości - z powodu nieprzemienialności puruszy, ich pana [Zjawiska świadomości zawsze są poznawane, ponieważ nie ulega przemianie ich pan - purusza] 19. Nie jest ona samoświetlna z powodu bycia przedmiotem widzenia [Ona nie jest samoświetlna, ponieważ jest przedmiotem "widzenia"] 20. A nieujmowanie obu w jednej chwili [A nie ma ujmowania jednocześnie obu] 21. Jako przedmiot widzenia innej świadomości - nadmierne związanie intuicyjnej świadomości z intuicyjną świadomością i pomieszanie przypomnień [Gdyby świadomość była przedmiotem "widzenia" dla innej świadomości, to byłby niekończący się łańcuch powiązań intuicyjnej świadomości z dalszymi intuicyjnymi świadomościami oraz pomieszanie przypomnień] 22. Od podmiotu uświadomienia, nie ulegającego zmieszaniu - po popadnięciu w jego postać - doznanie swojej intuicyjnej świadomości [Od pryncypium podmiotu świadomości, które nie ulega zmieszaniu - gdy intuicyjna świadomość popadnie w jego postać - pochodzi uświadomienie własnej intuicyjnej świadomości] 23. Świadomość zabarwiona widzem i przedmiotem widzenia ma wszechrzecz [Świadomość gdy jest zabarwiona podmiotem widzenia i przedmiotem widzenia, to mówi się o niej, że ma wszelką rzecz] 24. Chociaż ona pstrokata od niezliczonych wasan, służy dla innego - z powodu tworzenia kombinacji [Chociaż ona jest pstrokata od niezliczonych wasan, to jednak służy komuś innemu, ponieważ stanowi kombinację] 25. U widzącego szczególnego - ustanie wytwarzania stanu atmana [U widzącego puruszę szczególnego ustaje wytwarzanie stanu świadomościowego atmana] 26. Wtedy świadomość, skłonna do rozróżniania, przybliża kajwalię [Wtedy, gdy ustanie wytwarzanie stanu świadomości siebie samego świadomość skłonna do rozróżniania, przybliża kajwalię] 27. W szczelinach tego - inne pratjaje, z sanskar [W szczelinach tego rozpoznania pojawiają się inne pratjaje, pochodzące z sanskar] 28. Porzucenie ich - mówiło się - jako uciążliwości [Następuje usunięcie tych pratjaj, o których się mówiło, że są uciążliwościami] 29. U obojętnego nawet wobec "wielkiej kontemplacji" od rozpoznania rozróżniającego w najwyższym stopniu - skupienie "spłukiwacz cech" [U tego, który jest obojętny nawet w stosunku do "wielkiej kontemplacji", dzięki rozpoznaniu rozróżniającemu w najwyższym stopniu, nastaje skupienie zwane "spłukiwaniem cech"] 30. Od niego - zanik uciążliwości i karmana [Od tego skupienia osiąga się zanik uciążliwości i karmana] 31. Wtedy, od wieczności poznania pozbawionego wszelkiej przysłony i zamącenia, ma przedmiot poznania nikły [Wtedy, gdy zanikną uciążliwości i karman, dzięki wieczności poznania wolnego od wszelkiej przysłony i skazy, przedmiot poznania staje się nikły] 32. Potem - zakończenie następstwa przemian gun, mających służenie zakończone [Potem nastaje kres następstwa przemian gun, które wypełniły swój cel] 33. Następstwo, zasadzające się na momentach, jest ujmowalne aż do kresu przemian [Następstwo czasowe, które zasadza się na momentach, jest ujmowalne aż do kresu przemian] 34. Przeciwrozwój gun, pustych dla puruszy - to jedyność, lub moc podmiotu świadomości utrzymująca się w swojej naturze [Gdy nastąpi przeciwstworzenie gun, pustych dla puruszy - to jest kajwalia lub inaczej ujmując gdy moc podmiotu świadomości utrzymuje się w swojej naturze]

Źródło: Leon Cyboran "Klasyczna joga indyjska" PWN, Warszawa 1986