Tekst źródłowy strony Jogasutry Ryszi Patańdźali

Jogasutry Maharyszi Patańdźali w przekładzie Leona Cyborana 

===I. O SAMADHI, CZYLI SKUPIENIU===

1. I nauczanie jogi 
[Oto teraz inicjuje się nauczanie jogi]
2. Joga - powściągnięciem zjawisk świadomości 
[Joga jest to powściągnięcie zjawisk świadomości]
3. Wtedy - stan widza w swojej naturze 
[Wtedy widz utrzymuje się w swojej właściwej naturze]
4. Lub ma naturę wspólną ze zjawiskiem 
[Lub ma naturę wspólną ze zjawiskiem świadomościowym]
5. Zjawiska - pięciorakie; uciążliwe i nieuciążliwe 
[Zjawiska, których jest 5 rodzajów, są uciążliwe lub nieuciążliwe]
6. Miary poznawcze, wypaczenie, fantazjowanie, sen, przypomnienie 
[Poznanie prawdziwe, błąd poznawczy, fantazjowanie, sen głęboki, przypomnienie]
7. Naoczność, poznanie rozumowe, przejęcie poznania - miarami poznawczymi 
[Są trzy rodzaje poznania prawdziwego: poznanie bezpośrednie, poznanie pośrednie i przejęcie poznania]
8. Wypaczeniem - błędne poznanie nie oparte na naturze rzeczywistości 
[Błąd poznawczy jest to poznawanie w sposób błędny nie oparte na naturze rzeczywistości]
9. Fantazjowanie - pozbawione rzeczywistości, będące następstwem poznania słów 
[Fantazjowanie jest pozbawione rzeczywistości i powstaje tylko w wyniku kombinacji pojęć ogólnych związanych ze słowami]
10. Sen - zjawiskiem z podporą pratjaji pustki 
[Sen głęboki jest to zjawisko świadomościowe, w którym podporę uświadomienia stanowi pratjaja pustki]
11. Przypomnienie nie dopuszcza do zanikania przeżytego przedmiotu 
[Przypomnienie narzuca przeżyty przedmiot świadomości]
12. Powściągnięcie ich ćwiczeniem i bezpragnieniowością 
[Zjawiska świadomościowe powściąga się za pomocą ćwiczenia jogicznego i bezpragnieniowości]
13. Ćwiczenie - dążeniem do stałości w nim 
[Ćwiczenie jogiczne jest to wysiłek dla osiągnięcia stałego stanu tego powściągnięcia]
14. Uprawiane długi czas, nieprzerwanie, ze skupioną uwagą - trwałym stopniem 
[Ćwiczenie jogiczne dopiero wtedy przechodzi w trwały stopień jogi gdy się je uprawia przez długi czas bez przerwy i ze skupioną uwagą]
15. Uświadamianie panowania wolnej od pragnienia przedmiotu widzialnego i objawionego - bezpragnieniowością 
[Bezpragnieniowość jest to uświadamianie panowania ze strony świadomości wolnej od pragnienia przedmiotu świata widzialnego i świata objawionego]
16. Wyższe od niej - niepragnienie gun mającej rozpoznanie puruszy 
[Wyższą formą bezpragnieniowości jest niepragnienie gun ze strony świadomości mającej intuicyjne rozpoznanie puruszy jako różnego od gun]
17. W następstwie postaci myślenia, przenikania, błogości, stanu "jestem" - z uświadomieniem 
[W następstwie ćwiczenia jogicznego w postaci myślenia, potem przenikania subtelnej rzeczywistości, później błogości, wreszcie świadomości "jestem" nastaje joga lub skupienie z uświadomieniem]
18. Po ćwiczeniu z pratjają ustania, z resztką sanskar - inna 
[W następstwie ćwiczenia jogicznego z pratjają ustania zjawisk świadomościowych, gdy pozostaną same tylko sanskary, nastaje drugi rodzaj jogi lub skupienia, tzw. bez uświadomienia]
19. Pratjaja naturalna - u bezcielesnych i rozpuszczonych w prakrti 
[U bezcielesnych i rozpuszczonych w prakrti skupienie bez uświadamiania powstało dzięki pratjaji naturalnej]
20. U innych w następstwie wiary, energii, pamiętliwości, skupienia i poznania prawdy 
[U innych niż ci wymienieni w poprzedniej sutrze powstaje skupienie bez uświadomienia w następstwie wiary, energii, pamiętliwości, skupienia i poznania prawdy]
21. U ostro-potężnych - bliskie 
[U ostro ćwiczących i potężnych w bezpragnieniowości skupienie jest bliskie]
22. Z powodu słabości, średniości i nadmierności - wyższy nawet od nich 
[Ponieważ może być stopień słaby, średni i wysoki przeto nawet od tych ostro ćwiczących i potężnych w bezpragnieniowości może być jeszcze silniejszy dążący do skupienia]
23. Lub przez skupianie się na Iśwarze 
[Skupienie, czyli samadhi, można również osiągnąć przez skupianie się na Iśwarze]
24. Iśwara - szczególnością puruszy, nietknięty uciążliwościami, karmanem, owocowaniem, złożem 
[Iśwara jest zróżnicowaniem puruszy, jest nieskalany uciążliwościami, karmanem, skutkiem karmicznym i złożem karmicznym]
25. W nim nieprzewyższalny zalążek wszechwiedzącego 
[W Iśwarze jest zalążek wszechwiedzącego nieprzewyższalny przez nikogo]
26. Mistrzem nawet pradawnych z powodu nieograniczenia czasem 
[Iśwara był mistrzem nawet najbardziej starożytnych mistrzów, ponieważ nie jest ograniczony czasem]
27. Jego nazwą - pranawa 
[Iśwarę oznacza mistyczna zgłoska OM]
28. Powtarzanie jej i kontemplowanie jej znaczenia 
[Należy tę mistyczną zgłoskę OM powtarzać i kontemplować jej znaczenie]
29. Przez to - zarówno dojście do wewnętrznego "ja", jak i zanik przeszkód 
[Dzięki kontemplowaniu Iśwary dochodzi się do wewnętrznego "ja", a przy tym niweczy się przeszkody]
30. Choroba, otępienie, niezdecydowanie, nieskupianie się, brak energii, niepowściągliwość, błędne poznanie, nieosiągnięcie stopnia, nieumocnienie się - oto przeszkody rozpraszające świadomość 
[Choroba, otępienie, niezdecydowanie, nieskupianie się, brak energii, niepowściągliwość, błędne poznawanie, nieosiągnięcie stopnia skupienia i nieumocnienie się w nim, gdy został osiągnięty są to przeszkody, będące czynnikami rozproszenia świadomości]
31. Cierpienie, złe samopoczucie, drżenie ciała, wdech i wydech - symptomami rozproszenia 
[Cierpienie, złe samopoczucie, drżenie ciała, wdech i wydech stanowią symptomy czynników rozproszenia świadomości]
32. Dla usunięcia ich - ćwiczenie z jedną tattwą 
[W celu usunięcia tych przeszkód należy uprawiać ćwiczenia jogiczne z jednym pierwiastkiem rzeczywistości]
33. Przez pielęgnowanie życzliwości, współczucia, zadowolenia, tolerancji dla szczęścia, nieszczęścia, dobra i zła - oczyszczenie świadomości 
[Przez pielęgnowanie uczucia życzliwości dla szczęścia, współczucia dla nieszczęścia, zadowolenia z dobra i tolerancji wobec zła ucisza się świadomość]
34. Lub przez wydychanie, wstrzymywanie prany 
[Również przez wydychanie lub powściągnięcie prany oczyszcza się lub ucisza świadomość]
35. Lub powstałe przeżycie unieruchamiające umysł 
[Także wywołanie przeżycia z subtelnym przedmiotem zmysłowym utrzymującego umysł w stałym stanie ucisza świadomość]
36. Lub beztroskie, jaśniejące 
[Również przeżycie beztroski lub świetlistości ucisza świadomość]
37. Lub świadomość pozbawiona pragnień jako przedmiot 
[Lub też świadomość mająca za przedmiot siebie samą w stanie wolnym od pragnień osiąga uciszenie]
38. Lub z poznaniem majaku, snu jako podporą 
[Również się ucisza świadomość przez odtwarzanie stanu snu z marzeniami sennymi lub stanu głębokiego snu]
39. Lub przez kontemplację zgodnie z upodobaniem 
[Lub przez kontemplację czegokolwiek zgodnie z upodobaniem osiąga uciszenie świadomości]
40. Od najmniejszego atomu do największej wielkości jej panowanie 
[Panowanie jej (świadomości oczyszczonej) rozciąga się od najmniejszego atomu aż do największego ogromu]
41. Z osłabionymi zjawiskami jak w kamieniu szlachetnym utkwienie w tym, zabarwienie się tym, czy jest to podmiot ujmowania, instrument ujmowania, czy przedmiot ujmowania - popadnięciem 
[W śwaidomości ze zjawiskami zredukowanymi do minimum jak w kamieniu szlachetnym występuje zabarwienie tym, na czym się śwaidomość zatrzyma - czy to będzie podmiot ujmowania, instrument ujmowania czy też przedmiot ujmowania i nazywa się to popadnięciem w stan czegoś]
42. Spośród tych zmieszane z fantazjami słowa, rzeczy i pojęcia - popadnięciem z myśleniem 
[Spośród tych popadnięć - zmieszane z fantazją słowa, z fantazją rzeczy i fantazją pojęcia nazywa się popadnięciem w stan czegoś z myśleniem]
43. Po oczyszczeniu z przypomnień, jak gdyby pozbawione swojej natury, ujawniające samą tylko rzecz - bez myślenia 
[Po całkowitym oczyszczeniu z przypomnień popadnięcie w stan z myśleniem jak gdyby zostało pozbawione swojej natury; to popadnięcie ujawniające samą tylko rzecz jest to tzw. popadnięcie w stan bez myślenia]
44. Tym samym objaśnia się - z przenikaniem i bez przenikania mające przedmiot subtelny 
[W podobny sposób jak wyżej objaśnia się popadnięcie w stan tzw. z przenikaniem i bez przenikania mające przedmiot świadomościowy subtelny]
45. A przedmiotowość subtelna rozciąga się aż do alingi 
[A zakres przedmiotowości subtelnej rozciąga się aż do alingi]
46. Te same - skupieniem z zalążkiem 
[Te cztery popadnięcia w stan rzeczy stanowią skupienie z zalążkiem]
47. Po udoskonaleniu bez przenikania - czystość atmana 
[Po udoskonaleniu się w popadnięciu w stan bez przenikania nastaje cisza atmana]
48. W niej poznanie pełne prawdy 
[W tej ciszy atmana jest poznanie wypełnione prawdą]
49. Od poznania prawdy objawionej i rozumowej ma odmienny przedmiot z powodu szczególności rzeczy 
[Poznanie prawdy w stanie skupienia ma odmienny przedmiot świadomościowy od poznania prawdy zasłyszanego i wyrozumowanego, ponieważ jego przedmiotem jest rzecz szczególna]
50. Zrodzona z niego sanskara krępuje inne sanskary 
[Sanskara pochodząca z tego poznania prawdy w stanie skupienia krępuje inne sanskary]
51. Po powściągnięciu nawet tego, dzięki powściągnięciu wszystkiego - skupienie bez zalążka 
[Po powściągnięciu nawet i tego skupienia, dzięki powściągnięciu wszystkiego, nastaje skupienie bez zalążka] 

===II. O SADHANIE, CZYLI DRODZE DOJŚCIA=== 

1. Asceza, medytacja, skupienie się na Iśwarze - krijajogą 
[Asceza, medytacja i skupienie się na Iśwarze składają się na krijajogę]
2. Dla wywołania skupienia i dla osłabienia uciążliwości 
[Krijajogę uprawia się dla wywołania skupienia i dla osłabienia uciążliwości]
3. Niewiedza, stan "jestem", pragnienie, awersja, przywiązanie - uciążliwościami 
[Niewiedza, świadomość "jestem", pragnienie, awersja i przywiązanie stanowią uciążliwości]
4. Niewiedza - glebą dla pozostałych: uśpionych, osłabionych, wyłączonych, czynnych 
[Niewiedza jest glebą dla pozostałych uciążliwości, czy to uśpionych, czy osłabionych, wyłączonych, czy też czynnych]
5. Widzenie w nietrwałym, nieczystym, niewygodnym, bezjaźniowym trwałego, czystego, pomyślnego, jaźni - niewiedzą 
[Widzenie w nietrwałym trwałego, w nieczystym - czystego, w niewygodzie - pomyślności, w bezjaźniowym - jaźni stanowi niewiedzę]
6. Pozorna jedność natury mocy widzostwa i widzenia - stanem "jestem" 
[Świadomość "jestem" polega na pozornej jedności mocy podmiotu widzenia i mocy aktu widzenia]
7. Pragnienie rodzi się w następstwie przyjemności 
[Pragnienie powstaje w wyniku uprzednio doświadczonej przyjemności]
8. Awersja rodzi się w następstwie przykrości 
[Awersja powstaje w wyniku uprzednio doświadczonej przykrości]
9. Przywiązanie, płynące przez zabieganie o siebie, utrzymuje się nawet u wiedzącego 
[Przywiązanie do życia "płynące" przez lubowanie się w sobie utrzymuje się nawet u mądrego]
10. Te subtelne usuwa się przez powrotną drogę rozwoju 
[Te uciążliwości, które są w stanie subtelnym są usuwalne przez powrotną drogę rozwoju świadomości]
11. Ich zjawiska usuwa się kontemplacją 
[Uciążliwości w postaci zjawisk świadomościowych są usuwalne za pomocą kontemplacji]
12. Złoże karmana, mające korzeń w uciążliwościach, może dać o sobie znać w obecnym, przyszłym żywocie 
[Złoże karmiczne, mające przyczynę w uciążliwościach, może się ujawnić w doświadczeniu w obecnym lub przyszłym wcieleniu]
13. Gdy jest korzeń, to jest jego owocowanie jako wcielenie, okres życia, doznanie 
[Gdy istnieje przyczyna złoża karmicznego, to będzie jego skutek w postaci wcielenia, okresu życia i odpowiedniego doznania]
14. One - skutkami przyjemnymi, przykrymi w zależności od zasługi lub przewinienia 
[One są skutkami przyjemnymi lub przykrymi, co odpowiednio warunkuje zasługa lub przewinienie]
15. Przez niewygody przemiany, udręki, sanskar i z powodu przeciwstawiania się zjawisk gun - wszystko tylko niewygodą dla rozpoznającego 
[Dla rozróżniającego puruszę od sattwy - ponieważ rozwój duchowy jest niewygodą, cierpienie jest niewygodą i sanskary są niewygodą, a to z powodu przeciwstawiania się sobie nawzajem zjawisk gun - wszystko jest tylko niewygodą]
16. Przedmiotem usuwania - niewygoda przyszła 
[Przedmiotem usuwania jest niewygoda przyszła]
17. Kontakt widza i przedmiotu widzenia - przyczyną przedmiotu usunięcia 
[Przyczyną istnienia przedmiotu usunięcia czyli niewygody przyszłej jest kontakt widza i przedmiotu widzenia]
18. Przedmiot widzenia ma naturę przejrzystości, aktywności i stałości, tworzy naturę elementów i narządów psychicznych, służy dla doznawania i uwalniania 
[Przedmiot widzenia ma naturę ujawniania aktywności i stałości, tworzy naturę elementów i narządów psychicznych, służy dla doznawania i uwalniania widza.]
19. Wisiesze, awisiesze, sama tylko linga i alinga są złożone z gun 
[Wisiesze, awisiesze, sama tylko linga oraz alinga są złożone z gun]
20. Widz - samym tylko widzostwem; chociaż czysty, patrzy na pratjaję 
[Podmiot "widzenia" jest samym tylko "widzostwem" chociaż jest czysty, jest patrzący podług pratjaji]
21. Tylko dla niego istota przedmiotu widzenia 
[Tylko dla niego zaistniała istota przedmiotu widzenia]
22. Chociaż zniszczony, gdy ma służenie zakończone, nie zniszczony z powodu wspólności z innymi niż on 
[Chociaż przedmiot widzenia mający służenie zakończone w stosunku do jednego puruszy jest zniszczony, to jednak nie jest zniszczony, ponieważ stanowi wspólną podstawę z innymi puruszami niż on]
23. Kontakt - przyczyną ujmowania natury mocy własności i właściciela 
[Kontakt widza z przedmiotem widzenia jest przyczyną tego, że ich moce ujmuje się w stosunek właściciela do własności]
24. Jego przyczyną - niewiedza 
[Przyczyną tego kontaktu jest niewiedza]
25. Gdy jej nie ma, nie ma kontaktu - usunięcie - to jedyność widzostwa 
[Gdy nie ma niewiedzy, to nie ma kontaktu - jest wtedy usunięcie tego, co miało być usunięte, czyli przedmiotu usuwania i oto wtedy ma miejsce kajwalia podmiotu widzenia]
26. Niezmącone poznanie rozróżniające - środkiem do usunięcia 
[Niezachwiane poznanie rozróżniające widza i przedmiot widzenia jest środkiem do usunięcia]
27. Ma on siedmiorakie poznanie prawdy ustopniowane aż do kresu 
[U tego, u którego wystąpiło poznanie rozróżniające następuje siedmiorakie poznanie prawdy ustopniowane aż do kresu]
28. Przez wypełnienie członów dodatkowych jogi, gdy zaniknie nieczystość, nastaje światło poznania rozróżniającego 
[Dzięki wypełnianiu członów pomocniczych jogi, gdy zniknie nieczystość, nastaje światło poznania aż do poznania rozróżniającego]
29. Jamy, nijamy, asany, pranajama, pratjahara, dharana, dhjana, samadhi - ośmioma członami dodatkowymi 
[Zasady moralne, praktyki ascetyczno-moralne, pozycje, powściągnięcie prany, wycofanie, przykucie uwagi, kontemplacja i skupienie stanowią osiem członów dodatkowych jogi]
30. Niekrzywdzenie, prawda, niekradzenie, brahmaczarja, nieposiadanie - jamami 
[Na zasady moralne składają się: niekrzywdzenie, umiłowanie prawdy, niekradzenie, brahmaczaria i nieposiadanie]
31. Nie ograniczone kastą, miejscem, czasem, okolicznościami, na wszystkich stopniach - wielkim ślubem 
[Zasady moralne winny stać się wielkim ślubem - przestrzeganym niezależnie od miejsca, czasu, okoliczności i na wszystkich stopniach świadomości rozwoju duchowego]
32. Oczyszczanie, zadowolenie, asceza, medytacje, skupienie się na Iśwarze - to nijamy 
[Oczyszczanie, zadowolenie, asceza, medytacje i oddanie się Iśwarze stanowią praktyki ascetyczno-mistyczne]
33. Gdy atakują słabości - wytwarzanie przeciwieństwa 
[Gdy atakują słabości należy stosować przeciwdziałanie]
34. "Słabości - krzywdzenie itd. czynione, nakłanianie do nich, pochwalanie ich - następstwem żądzy, gniewu, zaślepienia; drobne, średnie, wielkie; bezkresnym ich owocem - cierpienie, niewiedza" - oto stosowne przeciwdziałania 
[Stosowanie przeciwdziałania polega na rozmyślaniu, kontemplowaniu, że cierpienie i niewiedza są niekończącym się skutkiem słabości, których naturą jest skłonność do krzywdzenia itd., jeśli są urzeczywistnione, jeśli się nakłania kogoś do ich urzeczywistnienia lub się je pochwala - będących następstwem żądzy, gniewu lub zaślepienia - czy to dotyczą krzywdzenia itd. w małym stopniu, w średnim, czy w wielkim]
35. Po ugruntowaniu się w niekrzywdzeniu w jego obecności ustaje wrogość 
[Gdy jogin ugruntuje się w cnocie niekrzywdzenia, w jego obecności ustają wszelkie akty wrogości ze strony innych istot]
36. Po umocnieniu się w prawdzie - zależność czynów i skutków 
[Gdy jogin ugruntuje się w prawdzie, od jego woli zależą czyny moralne innych i ich skutki]
37. Po ugruntowaniu się w niekradzeniu zbliżają się wszelkie klejnoty 
[Gdy jogin ugruntuje się w cnocie niekradzenia, wszystkie klejnoty zbliżają się do niego]
38. Po ugruntowaniu się w brahmaczarji - osiągnięcie mocy 
[Gdy jogin ugruntuje się w cnocie brahmaczarji osiąga moc]
39. Gdy trwa w nieposiadaniu, poznaje intuicyjnie stany wcieleń 
[Gdy jogin utrzymuje się w cnocie ubóstwa, poznaje intucyjnie stany swoich żywotów]
40. Przez oczyszczanie - "unikanie" własnego ciała i niełączenie się z innymi 
[Dzięki oczyszczaniu jogin ma niechęć do własnego ciała i nie łączy się z ciałami innych]
41. Czystość sattwy, pogoda umysłu, jednolitość, zwycięstwo nad narządami psychicznymi i zdolność widzenia atmana 
[Nadto przez oczyszczenie zdobywa się czystość sattwy, pogodę umysłu, jednolitość świadomości, opanowanie narządów psychicznych i zdolność "widzenia" atmana]
42. Przez zadowolenie - osiągnięcie nieprzewyższalnego szczęścia 
[Przez ćwiczenie się w zadowoleniu osiąga się niezrównane szczęście]
43. Moc nadludzka nad ciałem i narządami psychicznymi - na skutek zniknięcia nieczystości - dzięki ascezie 
[Dzięki ascezie - na skutek zniknięcia nieczystości - osiąga się moc nadludzką nad ciałem i narządami psychicznymi]
44. Przez medytacje - kontakt z dowolnymi bóstwami 
[Dzięki medytacjom zdobywa się łączność z dowolnymi bóstwami]
45. Moc nadludzka ze skupienia - dzięki skupieniu się na Iśwarze 
[Dzięki skupieniu się Iśwarze osiąga się moc nadludzką wynikłą ze skupienia]
46. Asana - nieruchoma i wygodna 
[Pozycja jogiczna winna być nieruchoma i wygodna]
47. Wraz z rozluźnieniem napięcia, połączeniem się z nieskończonym 
[Asanie powinno towarzyszyć rozluźnienie napięcia lub połączenie się z Anantą]
48. Dzięki temu nie atakują pary przeciwieństw 
[Dzięki temu nie dokuczają praktykującemu pary przeciwieństw]
49. Gdy to jest, przerywanie biegu wdechu i wydechu - pranajamą 
[Gdy asana została opanowana, wtedy stosuje się przerywanie wdechu i wydechu, czyli powściągnięcie prany]
50. Ma stany: zewnętrzny, wewnętrzny, stłumiony; ćwiczona miejscem, czasem, liczbą; długotrwała, subtelna 
[Powściągnięcie prany ma stany: zewnętrzny, wewnętrzny i stłumiony; ćwiczone jest przy pomocy miejsca, czasu i liczby; powinno być długotrwałe i subtelne]
51. Czwarta - przekraczająca przedmiot zewnętrznego i wewnętrznego 
[Czwarta pranajama przekracza przedmiot świadomościowy, który występuje przy zewnętrznym i wewnętrznym stanie pranajamy]
52. Przez to znika zasłona przejrzystości 
[Dzięki tym pranajamom znika zasłona przejrzystości]
53. I zdolność umysłu do dharan 
[Dzięki pranajamie osiąga się też zdolność umysłu do dharan]
54. Gdy narządy psychiczne po oddzieleniu się od swoich przedmiotów niejako naśladują właściwą naturę świadomości - to pratjahara 
[Gdy narządy psychiczne oddzielają się od swoich przedmiotów, wtedy niejako naśladują właściwą naturę świadomości i to nazywa się wycofaniem]
55. Przez to najwyższe opanowanie narządów psychicznych 
[Dzięki wycofaniu osiąga się najwyższe opanowanie narządów psychicznych] 

===III. O WIBHUTI, CZYLI JOGICZNYCH MOCACH===

1. Związanie świadomości z miejscem - dharaną 
[Związanie zjawiska świadomości z miejscem jest to przykucie uwagi]
2. W tym jednostajność pratjaji - dhjaną 
[Gdy w tym miejscu przykucia uwagi zachodzi jednostajność pratjaji, to jest kontemplacja]
3. Ta sama mająca jaśnienie samej tylko rzeczy, jak gdyby pozbawiona swojej natury - samadhi 
[Ta sama kontemplacja gdy ma zjawienie się samej tylko rzeczy - jak gdyby pozbawiona swojej natury - jest skupieniem]
4. Trójka w jednym - sanjamą 
[Gdy te trzy stany: przykucie uwagi, kontemplacja i skupienie zostaną skupione w jednym przedmiocie świadomościowym, to mamy sanjamę]
5. Przez opanowanie jej światło poznania prawdy 
[Gdy się opanuje sanjamę, nastaje światło poznania prawdy]
6. Zastosowanie jej na stopniach 
[Sanjamę stosuje się odpowiednio na coraz wyższych stopniach świadomości, lub jogi]
7. Trójka - wewnętrznym członem dodatkowym w porównaniu z poprzednimi 
[Ta trójka - przykucie uwagi, kontemplacja i skupienie w przeciwieństwie do pięciu poprzednich członów dodatkowych, które były pośrednie stanowi bezpośredni człon dodatkowy]
8. Nawet ona - zewnętrznym członem dodatkowym dla bez zalążka 
[Nawet ta trójka środków - która jest bezpośrednim członem dodatkowym dla jogi z zalążkiem, czyli dla skupienia z uświadomieniem - stanowi pośredni człon dodatkowy dla jogi bez zalążka. Dlaczego? Ponieważ joga bez zalążka występuje, gdy nie ma tej trójki]
9. Pokonanie i powstanie sanskar wyłaniania i powściągnięcia - przemianą powściągnięcia inherentną świadomości w momencie powściągnięcia 
[Pokonanie sanskary wyłaniania i powstanie sanskary powściągnięcia jest przemianą powściągnięcia inherentną świadomości w momencie powściągnięcia]
10. Jej potok wyciszony od sanskary 
[Świadomość ma potok wyciszony z powodu sanskary]
11. Zanik i powstanie stanu wszechsłużenia i jednolitości - przemianą skupienia świadomości 
[Zanik stanu wszechsłużenia i powstanie jednolitości - to przemiana skupienia świadomości]
12. W nim zaś jednakowa pratjaja uciszona i powstała - przemianą jednolitości świadomości 
[Z kolei w tym skupieniu pratjaja uciszona i pratjaja powstała są jednakowe - jest to przemiana jednolitości świadomości]
13. Przez to objaśnia się przemianę cech, oznak czasowych i stanów w elementach i narządach psychicznych 
[W ten sposób objaśnia się przemianę cech, oznak czasowych i stanów również w elementach i narządach psychicznych]
14. Wyciszonym, powstałym i nieokreślonym cechom towarzyszy posiadacz cech 
[Cechom zarówno zanikłym, jak i zjawionym i nieokreślonym inherentny jest posiadacz cech]
15. Odmienność następstw - przyczyną odmienności przemian 
[Odmienność następstw przyczyną odmienności przemian]
16. Sanjamą na trójce przemian - poznanie przeszłości i przyszłości 
[Przez sanjamę na trójce przemian poznaje się przeszłość i przyszłość]
17. Zmieszanie słowa, znaczenia i pratjaji przez [błędne] utożsamianie jednych z drugimi; przez sanjamę na rozdzieleniu tego - poznanie mowy wszelkich istot 
[W zwykłym poznaniu występuje zmieszanie słowa, znaczenia i pratjaji na skutek błędnego utożsamiania jednych z drugimi. Przez sanjamę na rozdzieleniu ich osiąga się poznanie mowy wszelkich istot]
18. Przez unaocznienie sanskary - poznanie poprzednich wcieleń 
[Przez sanjamę na sanskarze, dzięki jej unaocznieniu poznaje się swoje poprzednie wcielenia]
19. Pratjaji - poznanie cudzej świadomości 
[Przez pratjaję na pratjaji dzięki jej unaocznieniu poznaje się cudzą świadomość]
20. A nie z podporą, bo nie ma ono występowania przedmiotu 
[Ale to poznanie cudzej świadomości nie jest wraz z podporą świadomościową, ponieważ nie występuje w nim przedmiot cudzej śwaidomości]
21. Przez sanjamę na postaci ciała, po stłumieniu jego mocy jako przedmiotu ujmowania, po oddzieleniu ujawniania dla oka - zniknięcie 
[Dzięki sanjamie na barwokształcie ciała, gdy stłumi się jego moc jako przedmiotu ujmowania oddzieli się ujawnianie barwokształtu ciała od narządu widzenia - następuje niewidzialność ciała]
22. Karman natychmiastowy i powolny; przez sanjamę na nim - poznanie kresu życia, lub z omenów 
[Karman jest natychmiastowy i powolny; przez sanjamę na nim poznaje się kres życia; lub z omenów śmierci]
23. Na życzliwości itp. - potęgi 
[Przez sanjamę na uczuciu życzliwości itp. osiąga się potęgi tych uczuć]
24. Na siłach - siły słonia - itd. 
[Przez sanjamy na rozmaitych siłach osiąga się odpowiednie siły, jak siłę słonia i inne]
25. Przez skierowanie światła przejawu - poznanie subtelnego, ukrytego, oddalonego 
[Dzięki skierowaniu światła przejawu umysłu na rzecz subtelną, ukrytą lub oddaloną - osiąga jogin poznanie odpowiednio rzeczy subtelnej, ukrytej innymi rzeczami lub oddalonej w przestrzeni lub czasie]
26. Poznanie wszechświata przez sanjamę na słońcu 
[Przez sanjamę na "słońcu" jogin uzyskuje bezpośrednie poznanie wszechświata]
27. Na księżycu - poznanie ładu gwiazd 
[Dzięki sanjamie na "księżycu" jogin zdobywa poznanie ładu gwiazd]
28. Na gwieździe polarnej - poznanie ich ruchu 
[Dzięki sanjamie na Gwieździe Polarnej jogin uzyskuje poznanie ruchu gwiazd]
29. Na ośrodku pępkowym - poznanie ładu ciała 
[Przez sanjamę na ośrodku pępkowym jogin uzyskuje bezpośrednie poznanie ładu ciała]
30. Na studzience gardła - ustanie głodu i pragnienia 
[Przez sanjamę na studzience gardła następuje zanik głodu i pragnienia]
31. Na nadi żółwiej - stałość 
[Przez sanjamę na tubie żółwiej osiąga się stałość świadomości]
32. Na świetle głowy - widzenie siddhów 
[Przez sanjamę na świetle nad głową uzyskuje się widzenie siddhów]
33. Lub od przejaśnienia - wszystko 
[Lub dzięki przejaśnieniu jogin poznaje bezpośrednio wszystko]
34. Na sercu - wgląd w świadomość 
[Przez sanjamę na "sercu" osiąga się wgląd w świadomość]
35. Sattwy i puruszy absolutnie niezmieszanych wspólna pratjaja - doznaniem, bo służy komuś drugiemu; przez sanjamę służąca sobie poznanie puruszy 
[Gdy w świadomości występuje niezróżnicowanie pratjaji sattwy i puruszy, które naprawdę są absolutnie niezmieszane to mamy doznanie, z tej racji, że służy komuś drugiemu; przez sanjamę służącą sobie samemu osiąga się poznanie puruszy]
36. Stąd rodzą się: przejaśnienie, słyszenie, czucie, widzenie, smakowanie i powonienie 
[Od tej sanjamy służącej sobie samemu pochodzą: przejaśnienie, boskie słyszenie, boskie czucie, boskie widzenie, boskie smakowanie, boskie powonienie]
37. One w skupieniu - szkodliwym dodatkiem, w wyłonieniu - mocami 
[Te zdolności, jak przejaśnienie i pozostałe w stanie skupienia na puruszy są szkodliwym dodatkiem, natomiast gdy świadomość jest w stanie wyłonienia - są mocami jogicznymi]
38. Przez rozluźnienie przyczyny związania i doświadczenie przejścia - wejście świadomości w inne ciało 
[Dzięki rozluźnieniu przyczyny związania świadomości z ciałem i doświadczeniu przejścia świadomości z ciała i ewentualnie z powrotem do ciała, jogin może dokonać wejścia swoją świadomością w inne ciało]
39. Od pokonania udany - nieprzyleganie do wody, błota, kolców itp. oraz wyjście 
[Dzięki opanowaniu udany osiąga się nieprzyleganie ciała do wody, błota, kolców itp. oraz jest swobodne wyjście w czasie śmierci]
40. Od pokonania samany - ogień 
[Dzięki opanowaniu samany osiąga się promienność ciała]
41. Przez sanjamę na związku przestrzeni z narządem słuchu - boska władza słyszenia 
[Dzięki sanjamie na związku przestrzeni z narządem psychicznym słyszenia jogin osiąga boską władzę słyszenia]
42. Przez sanjamę na związku ciała i przestrzeni i przez popadnięcie w stan lekki jak bawełna - poruszanie się w przestrzeni 
[Dzięki sanjamie na związku ciała z przestrzenią i przez popadnięcie w stan takiej lekkości jak bawełny jogin osiąga zdolność poruszania się w przestrzeni]
43. Zjawisko sztuczne na zewnątrz - wielka bezcielesność; od niej - zanik przysłony przejrzystości 
[Gdy zjawisko umysłu jest niesztuczne i skierowane na zewnątrz umysłu, to mamy wielką bezcielesność; dzięki niej następuje zanik przysłony przejrzystości]
44. Przez sanjamę na grubym, właściwej naturze, subtelnym, inherencji i celowości - pokonanie żywiołów 
[Przez sanjamę na grubej postaci żywiołów, na ich właściwej naturze, na ich subtelnej naturze, czyli ich przyczynie, na inherentnych im gunach i na celowości jogin osiąga zwycięstwo nad żywiołami]
45. Stąd pojawienie się atomizacji itd., doskonałość ciała i nieprzeszkadzanie ich cech 
[W rezultacie tego zwyciężenia żywiołów pojawia się osiem mocy jogicznych, doskonałość ciała i nie przeszkadzają ich cechy]
46. Uroda, wdzięk, siła, diamentowa zwartość - doskonałością ciała 
[Doskonałość ciała polega na tym, że posiada ono urodę, wdzięk, siłę i diamentową zwartość]
47. Przez sanjamę na ujmowaniu, właściwej naturze, stanie "jestem", inherencji i celowości - pokonanie narządów psychicznych 
[Przez sanjamę na akcie ujmowania ze strony narządów psychicznych, na ich właściwej naturze, na świadomości "jestem", na inherentnych im gunach i na celowości ich dla puruszy jogin osiąga zwycięstwo nad narządami psychicznymi]
48. Stąd - szybkość umysłu, stan bez narządów i pokonanie pradhany 
[Dzięki temu zwycięstwu nad narządami psychicznymi jogin osiąga zdolność przenoszenia się z ciałem z szybkością umysłu, stan bez narządów fizycznych i pokonanie pradhany]
49. Samo tylko rozpoznanie odmienności puruszy i sattwy ma zwierzchnictwo nad wszystkimi stanami i podmiotowość wszechpoznania 
[Samo tylko rozpoznanie odmienności puruszy od sattwy ma zwierzchnictwo nad wszystkimi stanami istnienia i stan podmiotu wsszechpoznającego]
50. Przez nielgnięcie nawet do tego, po zaniku zalążka błędu - kaiwalja 
[Dzięki nielgnięciu do tego stanu z poprzedniej sutry, gdy zanikną zalążki błędu nastaje kaiwalja]
51. Przy zapraszaniu przez wzniosłych - nietworzenie lgnięcia i pychy z obawy nie życzonego sobie ponownego przylgnięcia 
[Gdy kuszą bogowie zajmujący wysoką pozycję to nie należy poddawać się ani pożądaniu, ani popadać w pychę, aby ponownie nie nastąpiło niepożądane przylgnięcie do świata]
52. Przez sanjamę na momencie i jego następstwie - poznanie zrodzone z rozróżniania 
[Poprzez sanjamę na momencie i jego następstwie czasowym następuje poznanie zrodzone z rozróżniania puruszy od gun]
53. Od tego - postrzeganie ekwiwalencji, dzięki nieograniczeniu odmienności rodzajem, oznaką i miejscem 
[Od tego poznania zrodzonego z rozróżniania, pojawia się u jogina bezpośrednie poznanie dwu ekwiwalencji magicznych, ponieważ odmienność dwu rzeczy nie ogranicza się do określenia różnicy rodzaju, cech charakterystycznych i miejsca]
54. To poznanie zrodzone z rozróżniania - wyzwalające, ma wszechprzedmiot, ma przedmiot na wszelki sposób i jednocześnie 
[To poznanie zrodzone z rozróżniania jest wyzwalające, ma wszelki przedmiot, ma przedmiot na wszelki sposób poznany i jest jednoczesne]
55. Gdy jednakowość czystości sattwy i puruszy - to jedyność 
[Gdy sattwa osiągnie taką samą czystość co purusza, to następuje kaiwalja] 

===IV. O KAJWALII, CZYLI ABSOLUTNEJ WOLNOŚCI (JEDYNOŚCI)===

1. Moce powstałe przez urodzenie się, leki, zaklęcia, ascezę i skupienie 
[Nadludzkie moce powstają przez wcielenie się, przy pomocy cudownych leków, za pomocą zaklęć czarodziejskich, przez ascezę i w wyniku skupienia]
2. Przemiana w inny rodzaj - przez wylew pierwiastków twórczych 
[Ewolucja duchowa w inny rodzaj istot zachodzi na skutek wylewu pierwiastków twórczych]
3. Przyczyna wywoławcza - nie poruszająca pierwiastki twórcze, ale od niej przerwanie przeszkody, jak rolnik 
[Przyczyna wywoławcza nie jest przyczyną bezpośrednio poruszającą pierwiastki twórcze, ale dzięki niej następuje przerwanie przegrody, jak w wypadku rolnika]
4. Świadomości wytworzone z samej tylko świadomości "jestem" 
[Świadomości wytworzone pochodzą z samej tylko świadomości "jestem"]
5. Przy zróżnicowaniu przejawu jedna świadomość porusza liczne 
[Ponieważ jest zróżnicowanie przejawu tych licznych świadomości, to wyjaśnia się je w ten sposób, że jogin wytwarza jedną świadomość, która porusza liczne świadomości]
6. Spośród nich złożona z kontemplacji - bez złoża 
[Spośród tych świadomości wytworzonych różnego rodzaju mocami nadludzkimi tylko ta świadomość, która pochodzi z kontemplacji nie ma złoża karmicznego]
7. Karman jogina - ani jasny, ani ciemny, trojaki - innych 
[U jogina karman nie jest ani jasny, ani ciemny, natomiast u pozostałych istot jest on trojaki]
8. Od niego - przejaw wasan takich, które odpowiadają jego owocowaniu 
[Od tego trojakiego karmana zachodzi przejaw takich wasan, które odpowiadają owocowaniu danego karmana]
9. Chociaż poprzedzielanych rodzajem wcieleń, miejscem i czasem - bezpośrednie następstwo przypomnień i sanskar z powodu jednorodności 
[Zachodzi bezpośrednie następstwo przypomnień i sanskar - chociaż są poprzedzielane rodzajem wcieleń, miejscem i czasem - ponieważ mają jednakową naturę]
10. A ich bezpoczątkowość - z powodu wieczności pragnienia 
[A te wasany nie mają początku z powodu wieczności pragnienia]
11. Z powodu łącznego wyznaczania przez przyczynę, skutek, złożę i podporę świadomościową, gdy tych brak - brak ich 
[Ponieważ przyczyna, skutek, magazyn i podpora świadomościowa łącznie wyznaczają wszelkie wasany, to gdy tych wymienionych nie ma, to nie ma też ich]
12. Przeszłe i przyszłe z własnej natury jest - z powodu różnicy form czasowych i cech 
[To, co jest przeszłe i to, co jest przyszłe istnieje rzeczywiście, a może się zdawać komuś, że nie istnieje z powodu zróżnicowania cech formami czasowymi]
13. Te zjawione i subtelne mają naturę gun 
[Te omówione wyżej cechy o trzech formach czasu, zarówno zjawione jak i subtelne mają naturę gun]
14. Od pojedynczości (jedności) przemiany - realność rzeczy(wistości) 
[Dzięki jedności przemiany rzeczywistość przedmiotowa istnieje realnie]
15. Z powodu zróżnicowania świadomości przy tożsamości rzeczy, drogi tych dwu - oddzielnie 
[Ponieważ świadomości są zróżnicowane, podczas gdy rzeczywistość przedmiotowa jest tożsama, dziedziny tych dwu są oddzielne]
16. A rzecz nie jest zależna od pojedynczej świadomości, bo nie byłaby dla niej źródłem poznania; wtedy co by to było? 
[Nieprawda, że rzeczywistość przedmiotowa jest zależna od pojedynczej świadomości, ponieważ nie byłaby taka rzeczywistość źródłem poznania prawdziwego dla niej; tedy co by to miało być?]
17. Zależnie od zabarwienia się nią świadomości - rzecz poznawana, lub nie poznawana 
[Zależnie od tego, czy świadomość zabarwi się tą rzeczywistością czy nie, rzeczywistość przedmiotowa jest poznawana lub nie poznawana]
18. Zawsze są poznawane zjawiska świadomości - z powodu nieprzemienialności puruszy, ich pana 
[Zjawiska świadomości zawsze są poznawane, ponieważ nie ulega przemianie ich pan - purusza]
19. Nie jest ona samoświetlna z powodu bycia przedmiotem widzenia 
[Ona nie jest samoświetlna, ponieważ jest przedmiotem "widzenia"]
20. A nieujmowanie obu w jednej chwili 
[A nie ma ujmowania jednocześnie obu]
21. Jako przedmiot widzenia innej świadomości - nadmierne związanie intuicyjnej świadomości z intuicyjną świadomością i pomieszanie przypomnień 
[Gdyby świadomość była przedmiotem "widzenia" dla innej świadomości, to byłby niekończący się łańcuch powiązań intuicyjnej świadomości z dalszymi intuicyjnymi świadomościami oraz pomieszanie przypomnień]
22. Od podmiotu uświadomienia, nie ulegającego zmieszaniu - po popadnięciu w jego postać - doznanie swojej intuicyjnej świadomości 
[Od pryncypium podmiotu świadomości, które nie ulega zmieszaniu - gdy intuicyjna świadomość popadnie w jego postać - pochodzi uświadomienie własnej intuicyjnej świadomości]
23. Świadomość zabarwiona widzem i przedmiotem widzenia ma wszechrzecz 
[Świadomość gdy jest zabarwiona podmiotem widzenia i przedmiotem widzenia, to mówi się o niej, że ma wszelką rzecz]
24. Chociaż ona pstrokata od niezliczonych wasan, służy dla innego - z powodu tworzenia kombinacji 
[Chociaż ona jest pstrokata od niezliczonych wasan, to jednak służy komuś innemu, ponieważ stanowi kombinację]
25. U widzącego szczególnego - ustanie wytwarzania stanu atmana 
[U widzącego puruszę szczególnego ustaje wytwarzanie stanu świadomościowego atmana]
26. Wtedy świadomość, skłonna do rozróżniania, przybliża kajwalię 
[Wtedy, gdy ustanie wytwarzanie stanu świadomości siebie samego świadomość skłonna do rozróżniania, przybliża kajwalię]
27. W szczelinach tego - inne pratjaje, z sanskar 
[W szczelinach tego rozpoznania pojawiają się inne pratjaje, pochodzące z sanskar]
28. Porzucenie ich - mówiło się - jako uciążliwości 
[Następuje usunięcie tych pratjaj, o których się mówiło, że są uciążliwościami]
29. U obojętnego nawet wobec "wielkiej kontemplacji" od rozpoznania rozróżniającego w najwyższym stopniu - skupienie "spłukiwacz cech" 
[U tego, który jest obojętny nawet w stosunku do "wielkiej kontemplacji", dzięki rozpoznaniu rozróżniającemu w najwyższym stopniu, nastaje skupienie zwane "spłukiwaniem cech"]
30. Od niego - zanik uciążliwości i karmana 
[Od tego skupienia osiąga się zanik uciążliwości i karmana]
31. Wtedy, od wieczności poznania pozbawionego wszelkiej przysłony i zamącenia, ma przedmiot poznania nikły 
[Wtedy, gdy zanikną uciążliwości i karman, dzięki wieczności poznania wolnego od wszelkiej przysłony i skazy, przedmiot poznania staje się nikły]
32. Potem - zakończenie następstwa przemian gun, mających służenie zakończone 
[Potem nastaje kres następstwa przemian gun, które wypełniły swój cel]
33. Następstwo, zasadzające się na momentach, jest ujmowalne aż do kresu przemian 
[Następstwo czasowe, które zasadza się na momentach, jest ujmowalne aż do kresu przemian]
34. Przeciwrozwój gun, pustych dla puruszy - to jedyność, lub moc podmiotu świadomości utrzymująca się w swojej naturze 
[Gdy nastąpi przeciwstworzenie gun, pustych dla puruszy - to jest kajwalia lub inaczej ujmując gdy moc podmiotu świadomości utrzymuje się w swojej naturze]


Źródło: Leon Cyboran "Klasyczna joga indyjska" PWN, Warszawa 1986 

[[Category:Sutra]]